CHƯƠNG 5: NƯỚC CHIẾU CỦA LEGAL
Giữa thế kỷ 18, một người Pháp phát hiện rằng nước đi nào trông có vẻ thí quân cũng đều dẫn đến sự chiếu nhanh. Bí mật của ông là gì?
Hãy tìm hiểu nước cờ thí quân của Legal và nước chiếu hết đặt theo tên ông.
Khoảng năm 1750, một ý đồ tấn công hiệu quả được một kỳ thủ Pháp nổi tiếng nghĩ ra - De Kennur, Sire de Legal. Legal thường xuyên có mặt ở quán Cafe de la Regence ở Paris, một nơi kết hợp quán rượu, nhà hàng và hộp đêm, cũng là nơi các kỳ thủ lừng danh ở Paris lui tới. Một đêm nọ, trong ván cờ ngẫu nhiên đấu với Saint Brie, Legal chơi ván cờ gây ít nhiều ngạc nhiên như sau:
LEGAL - SAINT BRIE
1. e4 e5 2. Mf3 d6 3. Tc4 Tg4
Bảo vệ chốt ở cột e của Đen bằng d7-d6 vào lượt đi thứ 2 được gọi là phòng thủ Philidor, đặt theo tên một học trò của Legal, Andre Philidor, người đã đoạt chức Vô địch thế giới không chính thức vào nửa sau thế kỷ 18. Đây là thế phòng thủ rất vững chắc nhưng có phần nào gò bó, đòi hỏi Đen phải đi nước cờ thật chính xác.
Đưa Tượng đến g4 trong lượt thứ 3 không phải là một ý tưởng hay. Trắng sẽ tấn công Tượng ở một nước nào đó bằng h2-h3, Đen hoặc rút Tượng về, để mất thời gian, hoặc trao đổi Tượng lấy Mã Trắng, tăng tốc sự phát triển của Trắng. Nước đi cũng có một số hạn chế xảo thuật như Legal chứng minh trong ván cờ này.
4. Mc3 g6? (xem hình)
5. Mxe5!!
Nước đi này gọi là nước cờ thí quân của Legal. Không để ý đến ghim quân, Trắng thí Hậu để đưa Mã đến e5. Trắng có kế hoạch gì?
5...Txd1 6. Txf7+ Ve7 7. Md5#
Trong vị thế sau cùng, 3 quân cờ phụ của Trắng đảm nhận nhiệm vụ kỵ binh dũng cảm. Mã ở e5 quán xuyến d7 và f7, Tượng kiểm soát e8 và e6, trong khi Mã d5 bảo vệ f6 đồng thời tấn công Vua e7. Đen đang hơn Hậu nhưng Hậu dư này nói chung không giúp ích gì cho Đen.
CÁC YẾU TỐ CHÍNH
Ba yếu tố chính trong đòn phối hợp của Legal gồm:
1. Mã Trắng ở f3, sẵn sàng nhảy đến e5.
2. Tượng Trắng ở c4, sẵn sàng ăn quân ở f7 và tấn công Vua Đen.
3. Tượng Đen ở g4, rõ ràng đang ghim Mã Trắng nhưng thật ra dễ bị phương hại.
Lưu ý rằng nước cờ thí quân của Legal thật ra không phải là đòn phối hợp chiếu hết. Trong ván cờ trước đây của chúng ta, nếu Đen nhìn thấy nước đi chiếu hết thì Đen sẽ không bị thua khi đi dxe5 trong lượt đi thứ 5. Lúc ấy Trắng sẽ đi Hxg4. Trắng sẽ mất 1 Mã nhưng bù lại ăn được 1 chốt và Tượng. Chắc chắn đây là sự trao đổi có lợi, nhưng ván cờ sẽ đi theo chiều hướng khác.
Lúc này chúng ta hãy quan sát đòn phối hợp của Legal dưới hình thức hơi khác.
TAYLOR - AMATEUR
1. e4 e5 2. Tc4 Mf6 3. Mf3 Mxe4 4. Mc3 Mxc3 5. dxc3
Khai cuộc này được gọi là Gambit Boden-Kieseritzky, sau khi 2 kỳ thủ thế kỷ 19 là người đầu tiên nghiên cứu sự phức tạp của nước cờ. Trắng thí chốt ở cột e để giành thế chủ động ban đầu (Tượng, Mã và Hậu Trắng tất cả đều hoạt động trong khi các quân cờ của Đen chưa được phát triển).
Bằng những nước đi hay, Đen có thể giữ chặt và có được thế cân bằng trong ván cờ nhưng có nhiều bẫy đang dành cho số kỳ thủ khinh suất.
5...d6 6.0-0 Tg4?
Như trong ván cờ trước, nước đi của Tượng lúc đầu này đã khiến Đen gặp rắc rối. Tf8-e7 là nước đi hay hơn.
7. Mxe5! Txd1 8. Txf7+ Ve7 9. Tg5#
Nếu ô e7 bị phong tỏa thì ta chỉ cần Tượng c4 và Mã e5 để chiếu hết bắt buộc. Hãy xem Sơ đồ sau:
BERGER - FROLICH
1. e4 e5 2. Mc3 Mc6 3. Mf3 d6 4. Tb5 Tg4 5. Md5 Mge7
6. c3 a6 7. Ta4 b5 8. Tb3 Ma5
Mãi cho đến lượt đi gần đây nhất, Đen đã phòng thủ khá hợp lý. Ở lượt đi vừa rồi, Đen lẽ ra nên gỡ rối các quân cờ của mình bằng nước đi như Me7-g6. Lúc này Trắng nhìn thấy cơ hội ra đòn phối hợp chí mạng, dựa vào nước cờ thí quân của Legal.
9. Mxe5!!
Như trước đây, Trắng để Hậu cho Tượng đối phương ăn. Nhưng làm cách nào Trắng đưa Tượng của mình đến ô vuông f7?
9...Txd1 10. Mf6+!
Đây là ý đồ, thí Mã để dọn đường cho Tượng đến f7. Vì đây là nước chiếu nên Đen không có chọn lựa nào khác là phải ăn quân.
10...gxf6 11. Txf7#
Với Mã ở e7 khiến cho các quân cờ của Đen bị vướng chân, Trắng không cần nhiều hỏa lực như trong 2 ván cờ đầu tiên.
Minh họa nước cờ thí quân của Legal được áp dụng trong vòng thi đấu thời gian gần đây hơn. Đen có vẻ đang có thế cờ tốt khi bỏ qua khả năng trong nước cờ thí quân của Legal. Trong trường hợp này, nước cờ thí quân chỉ là bước đầu trong cuộc tấn công đáng ngạc nhiên sau cùng dẫn đến chiến thắng. Hãy nghiên cứu nước đi của Đen trong ván cờ tiếp sau đây thật cẩn thận, cho dù nước cờ thí quân không dẫn đến nước chiếu trực tiếp nhưng cuộc tấn công lâu dài đủ sức giành chiến thắng.
1. e4 e5 2. Mf3 Mc6 3. Mc3 Mf6
Khai cuộc này được biết đến qua tên gọi Ván cờ Tứ Mã. Ván cờ này phức tạp, đòi hỏi cả hai bên phải cảnh giác.
4. d4 exd4 5. Mxd4 Tc5 6. Mxc6 bxc6 7. Tg5 d6 8. He2
Dấu hiệu rắc rối đầu tiên, ngăn không cho Tượng ở f1 tham chiến. Nước đi hay hơn là Tf1-d3, chuẩn bị nhập thành cánh Vua.
8...0-0 9. e5?
Lúc này Trắng thật sự gặp vấn đề. Nếu Vua của bạn vẫn đang nằm ở vùng trung tâm bàn cờ thì bạn không nên khai thông các cột ở trung tâm. Thay vào đó, cố giữ vị thế khép kín, và đưa Vua thoát khỏi tình trạng nguy hiểm. Trắng lẽ ra sẽ khá hơn khi đi các nước như f2-f3 hoặc 0-0-0.
9...dxe5 10. Me4
Trắng đang nhắm đến vị thế này trong nước đi vừa rồi. Vì Mã Đen ở f6 đã bị ghim nên Trắng tấn công Mã thêm lần nữa cũng như Tượng Đen ở c5.
Đen có thể đáp lại tất cả các mối đe dọa bằng nước đi phòng thủ vững chắc Tc5-e7, bảo vệ tất cả và vẫn lời một chốt. Đen nhận ra sự phòng thủ yếu ớt của Trắng bằng nước cờ thí quân Legal:
10...Mxe4!!
Nước cờ này đối với Trắng là một cú sốc ! Đen không để ý đến đòn ghim quân, thản nhiên đớp Mã.
11. Txd8 Txf2+ 12. Vd1
Như trong hầu hết các nước cờ thí quân của Legal, Trắng có thể tránh được tình huống tồi tệ nhất bằng cách chọn nước đi khác. Ở đây, chẳng hạn, Trắng ăn quân ở f2, thí Hậu, nước đi này sẽ dẫn đến một tàn cuộc trong đó Trắng lỗ 2 chốt.
Tuy nhiên, Trắng nghĩ mình đang giành chiến thắng vì không nhận thấy Đen có thể chiếu hết mình. Thật ra, đây là chiến lược hợp lý đối với Trắng.
Nếu không nhìn thấy nước chiếu hết bắt buộc dành cho đối phương thì hãy giữ quân cờ đã thí. Nói chung đối phương đã có nước cờ thí quân không hợp lý. Gìn giữ tất cả quân cờ thí có thể là cách giành chiến thắng dễ nhất.
Tuy nhiên, trong ván cờ này, Đen hiểu mình đang làm gì.
12...Xxd8+ 13. Vc1
Vua Trắng bị đẩy chạy vòng vòng, nhưng cố tránh để không bị chiếu và lúc này trông có vẻ tương đối an toàn. Hậu Trắng không để Vua bị Tượng Đen ở f2 chiếu, cũng như đang bảo vệ các ô vuông d2 và d1. Đen tiến quân bằng cách nào?
13...Tg4!!
Đen tìm lời đáp - gọi là đòn
đánh lạc hướng
ĐÁNH LẠC HƯỚNG
Khi đối phương chỉ có một quân cờ duy nhất đang nắm giữ vị trí, đánh lạc hướng có thể là lời đáp. Đánh lạc hướng có nghĩa là từ bỏ một quân cờ để nhử quân cờ phòng thủ chính của đối phương tránh xa phạm vi hoạt động. Trong trường hợp này, Hậu Trắng đành phải rời ô e2 rất quan trọng. Hậu ở ô vuông này bảo vệ các đường tiếp cận Vua Trắng. Lưu ý rằng Trắng không thể ăn Mã ở e4 vì Đen sẽ có thể Xd8-d1 chiếu hết. Trắng sẽ ăn Tượng.
14. Hxg4 Te3+ 15. Vb1
Lúc này tình thế ra sao? Đen đẩy Vua vào góc, cũng như di chuyển Xe đến d1. Nhưng Hậu Trắng vẫn đang canh giữ ô vuông ấy.
15...Md2+ 16. Vc1 Mf3+!!
Đen giải quyết vấn đề vừa rồi bằng nước đi gọi là
thủ đoạn cản đường. Đen đặt Mã vào vị trí phong tỏa đường chéo góc từ g4 đến d1. Lúc này, Hậu Trắng không thể ăn Xe ở d1 được nữa.
17. Vb1 Xd1#
Trong ván cờ này, nước cờ thí quân của Legal chỉ là khởi đầu của một loạt đòn phối hợp. Có nhiều ván cờ khó chơi hơn, vì Đen phải nhìn thấy đòn phối hợp cho đến tàn cuộc trước khi thí Hậu. Nên nhớ, nếu bạn thí Hậu và không thực sự có ý định chiếu hết, thì có thể bạn sẽ bại trận.